Zelensky và ‘họa vô đơn chí’

February 12, 2023

“Diệt trừ tham nhũng thực sự là vấn đề sinh tử với Ukraine”, nhà quan sát nhận định.

Trong khi dồn sức đối phó với cuộc xâm lược của Nga, Ukraine còn phải tiến hành cuộc chiến cam go không kém là xử lý nạn tham nhũng trong nước.

Văn phòng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 11/2 công bố sắc lệnh cách chức Phó tư lệnh Vệ binh Quốc gia Ruslan Dzyuba. Đây là động thái thay đổi lãnh đạo mới nhất trong chính quyền của ông Zelensky và được cho là nỗ lực chống lại nạn tham nhũng, cải cách thể chế để tạo điều kiện cho đất nước gia nhập Liên minh châu Âu (EU).

Cuộc xâm lược của Nga là mối đe dọa đối với Ukraine, nhưng nạn tham nhũng nội bộ cũng là thách thức rất lớn, bởi nó vừa làm suy yếu sức mạnh đất nước, vừa cản trở mục tiêu gia nhập EU của Kiev. Để được kết nạp vào liên minh, Ukraine phải tiến hành những cải tổ lớn, trong đó chống tham nhũng là ưu tiên hàng đầu.

“Diệt trừ tham nhũng thực sự là vấn đề sinh tử với Ukraine”, Orysia Lutsevych, người đứng đầu Diễn đàn Ukraine tại Chatham House, tổ chức nghiên cứu hàng đầu nước Anh, trụ sở tại London, nhận định.

Giới quan sát cho rằng làm xói mòn lòng tin quốc tế đối với chính phủ Ukraine là một trong những mục tiêu chính của Nga, với hy vọng rằng điều này có thể kìm hãm hỗ trợ về cả vật chất lẫn chính trị mà phương Tây dành cho Kiev.

Một số quan chức cấp cao của Ukraine, trong đó có Kyrylo Tymoshenko, phó chánh văn phòng tổng thống, đã bị cách chức tháng trước, chủ yếu do tham nhũng. Nhiều quan chức cấp thứ trưởng đã bị yêu cầu từ chức trong những tuần gần đây.

Những câu chuyện rằng chính quyền Ukraine là một mớ hỗn độn, không thể cải tổ và hoàn toàn thất bại từ lâu đã là thông điệp tuyên truyền chính mà Điện Kremlin phát đi.

Vụ bê bối tham nhũng bị phanh phui gần đây đã gây chấn động dư luận Ukraine. Các tài liệu bị rò rỉ cho thấy một hợp đồng mua sắm thực phẩm trị giá 350 triệu USD do Bộ Quốc phòng Ukraine ký đã bị “thổi giá”. Ở một cơ quan khác, Thứ trưởng Phát triển Cộng đồng, Lãnh thổ và Hạ tầng Vasyl Lozynkiy bị cáo buộc tội bòn rút tiền từ ngân sách viện trợ mùa đông.

Theo giới quan sát, giờ đây, mọi ánh mắt ở cả trong Ukraine và nước ngoài đều sẽ đổ dồn vào phản ứng của chính quyền Tổng thống Volodymyr Zelensky và các cơ quan thực thi pháp luật đối với tình trạng tham nhũng.

Việc Thứ trưởng Quốc phòng Vyacheslav Shapovalov từ chức được coi là một khởi đầu tốt cho chiến dịch chống tham nhũng, và cũng là động thái chưa từng có tiền lệ ở Ukraine. Shapovalov quyết định từ chức dù quan chức cấp trung phụ trách hợp đồng đã bị sa thải và ông nhiều khả năng không dính líu đến vụ tham nhũng tại cơ quan của mình.

Bộ trưởng Quốc phòng Oleksii Reznikov cũng đã phát biểu tại một phiên điều trần của quốc hội về vụ bê bối. Cục Chống Tham nhũng Quốc gia (NABU) đã bắt đầu điều tra từ trước khi sự việc được công khai. Nếu các cáo buộc là đúng, vụ án sẽ được chuyển lên Tòa án Chống Tham nhũng Cấp cao (HACC) để xét xử.

Trong sự việc này, phản ứng của Bộ trưởng Quốc phòng Reznikov được cho là kém quyết liệt hơn. Nhà báo điều tra Yuri Nikolov, người phanh phui vụ tham nhũng, cho biết ông đã liên hệ với cả Văn phòng Tổng thống và Bộ Quốc phòng hồi đầu tháng một, nhưng đều không nhận được câu trả lời.

Sau khi thông tin về vụ tham nhũng được công khai, ông Reznikov đã viết một bài đăng trên Facebook, giải thích rằng hợp động bị thổi giá này là do “lỗi kỹ thuật” và tuyên bố rằng việc nhà báo Nikolov công bố thông tin về vụ tham nhũng đã “làm xói mòn đoàn kết trong nước cũng như lòng tin của các đối tác quốc tế”.

Tổng thống Zelensky đã trấn an người dân Ukraine rằng sự việc sẽ được điều tra kỹ lưỡng nhằm gửi một thông điệp rõ ràng tới tất cả cả bên.